تئوسوفی، حکمت الهی، حکمت آمیخته به عرفان، یزدان‌خرد:

هر عرفان فلسفی، خاصّه آنهایی که مدعی‌اند بنیاد علمی و ریاضی دارند؛ همچون مشرب‌های فیثاغورثی، نوافلاطونی یا گنوسی. هندوئیسم ودایی و جنبه‌های خاصی از بودیسم، تائوئیسم و تصوف اسلامی نیز می‌توانند تئوسوفی قلمداد گردند.

تئوسوفی به‌معنای مضیّق‌تر چه‌بسا به فلسفه‌ی سویدنبرگ (Swedenborg)، اشتاینر (Steiner) یا مادام هلنا پترونا بلاواتسکی (Madame Helena Petrovna Blavatsky) (91-1831) اشاره داشته باشد. فلسفه‌ی سویدنبرگ در اصل متشکل بود از یک کیهان‌شناسی عقلانی، ملهم از عناصری از دکارت و لایب‌نیتس، و یک عرفان مسیحی. سویدنبرگ کوشید روابط متقابل میان روح و بدن را تبیین کند. تئوسوفی اشتاینر واکنشی است به نظریه‌ی علمی متعارف. تئوسوفی او مدعی است که به‌اندازه‌ی علم متعارف دقت دارد، اما بر علم تفوّق دارد زیرا حقایق معنوی‌ای در باب واقعیت را در خویش گنجانیده است. بر اساس تئوسوفی او، طبیعت ارگانیک است و به‌واسطۀ منابع ویژه‌ی خویش تکامل می‌یابد. معرفت اصیل شهودی است و نه برهانی. مادام بلاواتسکی جامعه‌ی تئوسوفی را در سال 1875 بنیاد نهاد. آراء او التقاطی بود، لیکن قویا متأثر بود از عناصر عرفانی فلسفه‌ی هندی.

منبع:

Audi, Robert. (2015). Theosophy. The Cambridge Dictionary of Philosophy, Cambridge University Press