امرِ والا:

احساسی ناشی از اموری که بی‌کران، پهناور (مانند آسمان‌ یا اقیانوس) یا به‌شدّت نیرومندند (همچون سیلابی خروشان، کوهی عظیم یا یک پرتگاه). امرِ بی‌کران (به‌اصطلاح کانت) امرِ به‌لحاظ ریاضی والاست و سایر مواردِ مذکور امور والای از حیث پویایی والا هستند. گرچه تجربه‌ی امر والا به‌میزان معتنابهی ناخوشایند است، اما با لذت خاصی نیز همراه است: ما از  احساس مستغرق‌شدن لذت می‌بریم. به‌عقیده‌ی کانت، این لذت حاصل یک آگاهی است. آگاهی از اینکه ما واجد قوای عقلی‌ای هستیم که به حس وابسته نیست، بلکه برای حس قاعده وضع می‌کند. لذا امر والا هم محدودیت‌های تجربه حسی (و بنابراین احساس ما از فقدان لذت) را نمایان می‌کند و هم قوّه‌ی ذهن ما (و بنابراین احساس ما از لذت) را. امر والا در نظریه‌ی زیبایی‌شناسی سده‌های هجدهم و نوزدهم یک مفهوم بسیار مهم بود. انگیزه‌ی تأمل بر این مفهوم انتشار ترجمه‌ای از رساله‌ی «امر والا» (perihypsous) لونگینوس در سال 1674 بود. افزون‌بر‌آن، «امر والای پست‌مدرن» به‌مثابه‌ی بنیادی برای طرح پرسش‌هایی راجع‌به هنر در اواخر قرن بیستم ظهور یافت. زیبایی ناظر به چیزی است که صورتش را می‌توان درک کرد، حال‌آنکه امر والا ناظر به امری است بی‌صورت که در حسْ قابلیت ظهور ندارد. لذا این مفهوم با نقدهای ناظر به «امر استتیکی»—به‌معنای آنچه به‌نحو حسی ظهور می‌یابد—به‌منزله‌ی یک راه فهمِ آنچه درباره‌ی هنر واجد اهمیت است ارتباط دارد. افزون‌بر‌این، از این مفهوم یک خوانش سیاسی هم صورت گرفته است، یعنی آنجاکه والایی با ایستادگی در برابر حکومت پیوند یافته است و زیبایی با پذیرفتن محافظه‌کارانه‌ی صورت‌های یا ساختارهای موجودِ جامعه.

منبع:

 Audi, Robert. (2015). Sublime. The Cambridge Dictionary of Philosophy, Cambridge University Press.