Space (in the philosophy of Husserl)


مکان (در فلسفه هوسرل):
هوسرل هم به قوام‌بخشی مکان در تجربه‌ی زیسته‌ علاقه‌مند بود و هم به‌نحوه‌ی تلقی علوم صوری همچون هندسه و فیزیک از مکان. هندسه یک مکان مثالی، خوداحاطه‌گر اما درعین‌حال نامتناهی را عرضه می‌دارد. نقطه‌ی عزیمت هوسرل در این زمینه شرح کانت از مکان به‌مثابه‌ی صورت شهود خارجی و نیز مباحث هلمهولتز، لوتسه و اشتومف در باب مکان بود. علاقه‌ی نخستین هوسرل «نمود مکان» در تجربه بود. هوسرل می‌پنداشت که در تجربه‌ی مکان یک سویه‌ی پیشینی وجود دارد. واقعیت آن‌طورکه تجربه می‌شود زمان‌مند و مکان‌مند است. متعلَّقات نخستینِ ادراک، اشیاء مادی حاضر در مکان‌اند. درک مکان در معیّت ادراک اشیاء مکان‌مند رخ می‌دهد. در نزد هوسرل، همچون در نزد تجربه‌گرایان، تجربه‌ی مکان اساسا بیرون از ترکیب احساس بصری و لمسی قوام می‌یابد. سطوحی «پیشا-تجربی» در سطح حسی وجود دارند که در تجربه‌ی تمام‌عیار مکان یافت می‌شوند. او در سلسله سخنرانی‌های «اشیاء و مکان‌» (۱۹۰۷) نحوه‌‌ی ساخته‌شدن میدان مکانی سه‌بُعدی از ترکیب تجربه‌های بصری دوبُعدی با تجربه‌ی لمس و جنبش تجسم‌یافته را مورد کاوش قرار داد. دیدگاه هوسرل این بود که هم در لمس و هم در دیدار یک «آنِ ممتد» وجود دارد، اما این تجربه‌های «پیشا-تجربی» مکان‌مندی برای به‌دست‌دادن تجربه‌ی مکان‌مندی عینی کافی نیستند. احساس جنبش نیز برای قوام‌یافتن مکان ضروری است. ایده‌های هوسرل بر تز دکتری رودلف کارنپ (با عنوان «مکان: مساهمتی در نظریه‌ی علم») اثر نهاد. 

 

منبع:
Moran Dermot & Cohen Joseph. 2012, G, The Husserl Dictionary, Continuum, p. 302-3.