اصل پایستگی:

دکارت در یکی از نخستین رساله‌‌هایش در باب فیزیک، با عنوان «جهان» (la Monde)، تصریح کرده است که مقدار کل حرکت در جهان همواره ثابت باقی خواهد ماند. این اصل برگرفته از تغییرناپذیری خدا یا تداعی‌گر آن است. در کتاب اصول فلسفه، این اصل با تفصیل بیشتری بیان شده است: «این پندار بیشترین همنوایی با عقل را دارد که خدا اجزاء ماده را وقتی نخستین بار خلق کرد به طرق متفاوتی به حرکت درآورد و اینک کل آن ماده را به همان طریق و طبق همان اصلی که طبق آن نخستین‌بار خلق کرده پایسته می‌دارد. و این پندار نیز بیشترین معقولیت را دارد که خدا همین‌سان همین مقدار حرکت در ماده را همواره پایسته می‌دارد»  (Principles, Part II , art. 36).

این مفهوم پایستگی حرکت تاثیر فراوانی برای پیشرفت‌های بعدی در فیزیک نهاد. اما در فیزیک نیوتنی، آنچه پایسته است تکانه است، یعنی حاصل‌ضرب جرم در سرعت. لکن هیچ‌کدام از این مفاهیم نزد دکارت یافت نمی‌شد. چنانکه از تعبیه‌ی «قواعد تصادم» توسط دکارت پیداست، آنچه پایسته است چیزی است که دکارت «مقدار حرکت» می‌نامد. مقدار حرکت را به‌آسانی می‌توان با ضرب اندازه (حجم) در تندی (که به‌خلاف مفهوم مدرن سرعت متاثر از تغییر جهت حرکت نیست) اندازه‌گیری کرد.

منبع:

Cottingham John. 1993, G, A Descartes Dictionary, Blackwell, p. 40-41