‌زیبایی آزاد و زیبایی مقیّد

کانت در نقد قوه‌ی حکم (1790) میان آنچه زیبایی آزاد نامیده و آنچه زیبایی مقیّد یا وابسته نامیده تمایز قائل شده است. این تمایز ناظر به این پرسش است که آیا تجربه‌ی ما متضمن یک مفهوم خاص از شیء زیباست. برای مثال، یک شخص می‌تواند به یک گل نگاه کند و آن را زیبا تشخیص بدهد، بی‌آنکه بداند آن گل چه گلی است یا اینکه اصلا به آن شیء به‌مثابه‌ی یک گل بیندیشد. این مورد می‌تواند یک مثال از زیبایی آزاد باشد. لکن ما ممکن است یک شیء را از‌آن‌رو زیبا تشخیص بدهیم که نمونه‌ی کامل نوع خود است و زیبا تشخیص‌دادن یک شیء بدین‌سیاق نیازمند مفهومی است که شیء در ذیل آن قرار می‌گیرد. برای مثال، یک ساعت‌ساز چه‌بسا یک ساعتِ مشخص را «به‌مثابه‌ی یک ساعتْ» زیبا تشخیص دهد، زیراکه آن ساعت به‌بهترین‌وجه غایت خود را متحقق ساخته است. در چنین مواردی، تجربه‌ی زیبایی یک شیء مفهوم آن شیء را پیش‌فرض گرفته است و کانت چنین زیبایی‌ای را زیبایی مقیّد یا وابسته می‌نامد. 

منیع:

Lucas Thorpe, 2015, The Kant Dictionary, Bloomsbury, p. 37.