Formalism (philosophy of mathematics)


صورت‌گرایی/فرمالیسم (در فلسفه‌ی ریاضیات)
صورت‌گرایی [فُرمالیسم] عبارت است از این دیدگاه که کار ریاضیات به‌کاربستن نمادها بر اساس قواعد ساختاری مقررشده است. صورت‌گرایی خویشاوند نام‌گرایی [نومینالیسم] است. نام‌گرایی یک دیدگاه کهن‌تر و رایج‌تر متافیزیکی است که وجود همه‌ی اشیاء انتزاعی را منکر است. نام‌گرایی اغلب مقابل افلاطون‌گرایی و شهودگرایی قرار می‌گیرد—افلاطون‌گرایی ریاضیات را مطالعه‌ی رده‌ی خاصی از اشیاء غیرزبانی و غیرذهنی می‌داند و شهودگرایی مطالعه‌ی برساخته‌های ذهنی. در روایت‌های پرورده‌ترِ صورت‌گرایی، فعالیت‌های ریاضی مطالعه‌‌ی به‌کارگیری نمادهای صوری در یک نظام و نیز مطالعه‌ی خود فعالیت «به‌کارگیری» است. نمادها، در این روایت، دیگر لزوما زبانی یا انضمامی قلمداد نمی‌گردند. 
اندیشه‌ی صورت‌گرایی اغلب به داوید هیلبرتِ ریاضی‌دان نسبت داده شده است. هیلبرت بر این باور بود که بخش «متناهی» ریاضیات، از جمله حقایق ساده‌ی علم حساب، واقعیت‌های تردیدناپذیری را درباره‌ی اشیاء واقعی توصیف می‌کنند. او همچنین معتقد بود که اشیاء مثالی [ایدئال]، که در بخش‌های دیگر ریاضیات وصف می‌شوند، به‌جهت تسهیل تحقیق در خصوص اشیاء واقعی مطرح می‌شوند. صورت‌گرایی هیلبرت عبارت بود از این دیدگاه که مبانی ریاضیات را می‌توان با اثبات سازگاری نظام‌های صوری‌ای تحکیم کرد که نظریه‌های ریاضی بدان‌ها فروکاسته می‌شوند. اما دو قضیه‌ی ناتمامیت گودل محدودیت‌های توفیق یک چنین طرحی را آشکار کردند.

 

منبع:

Audi, Robert. (2015).The Cambridge Dictionary of Philosophy, Cambridge University Press, p. 372