تحدید/تمییز [علم از شبه‌علم]:

تحدید عبارت است از تعیین مرزی که علم تجربی را از ریاضیات، منطق، متافیزیک و شبه‌علم متمایز می‌کند. به‌نحو سنتی پنداشته شده است که علم متکی به استقراء است، یعنی یک شیوه‌ی صوری در خصوص استنتاج (که شامل متافیزیک هم می‌شود). در معیار تحقیق‌پذیری، پوزیتیویست‌های منطقی تحدید علم تجربی از متافیزیک را با تحدید جمله‌های به‌لحاظ شناختی معنادار از جمله های بی‌معنا یکی گرفته بودند و متافیزیک را سخن یاوه و منطق و ریاضیات را با سخاوت بیشتر بی‌معنا قلمداد کرده بودند. پوپر با اشاره به اینکه چون استقراء نامعتبر است و لذا نظریه‌های علم تجربی تحقیق‌پذیر نیستند، ابطال‌پذیری را به‌مثابه‌ی یک خصیصه‌ی تحدیدکننده عرضه کرد و خاطرنشان کرد که برخی آموزه‌های متافیزیکی همچون اتمیسم آشکارا معنادار بوده‌اند. امروزه پذیرفته شده است که علم آکنده از ایده‌های متافیزیکی است و بنابراین معیار پوپر شاید معیار تحدید امر تجربی از غیرتجربی باشد و نه معیار تحدید علم از غیر-‌علم. معیار او عمل ناضرور تحدید امر معنادار به‌لحاظ شناختی از امر بی‌معنا به‌لحاظ شناختی را باطل شمرد.

منبع:

Audi, Robert. (2015). Demarcation. The Cambridge Dictionary of Philosophy, Cambridge University Press.